Maandelijkse archieven: maart 2022

Afgelopen week is er een historisch (voorlopig) akkoord gesloten in de strijd tussen de ‘big tech’ platformen en beleidsmakers (lees: de rest van de wereld). Onderhandelaars van de EU-lidstaten en het Europees Parlement hebben in Brussel een voorlopig akkoord bereikt voor de Digital Market Act: de DMA. De DMA is een serie verboden en verplichtingen die moeten leiden tot een eerlijk internet voor bedrijven en consumenten. Het doel is om de macht van big tech-bedrijven die een poortwachtersfunctie hebben te beperken om zo een eerlijker en meer concurrerend speelveld te creëren. En de consument meer keuze te geven tegen betere voorwaarden.

De focus ligt op platformen die een zogenaamde poortwachtersfunctie hebben en daarmee voor zowel andere bedrijven als consumenten de voorwaarden van het spel bepalen. De nieuwe wet is van toepassing op bedrijven met een beurswaarde van minimaal 75 miljard euro, een jaaromzet van minimaal 7,5 miljard en met minstens 45 miljoen gebruikers per maand. Het gaat dus echt om ‘big’ tech. 

Wat houdt de DMA in?

Zoals gezegd is het doel van de DMA om een eerlijker speelveld te creëren. Nu misbruiken de grote techplatformen hun macht om concurrentie dwars te zitten, innovatie te stoppen, eigen diensten voor te trekken en vooral de aandeelhouder te spekken. De commissie is van mening dat bestaande (mededingings-) wetgeving niet geschikt is om dit type bedrijven te beteugelen. Jarenlang was er, zoals de EU-commissarissen zeggen, een wild westen. Dat moet nu voorbij zijn. Of in ieder geval een stuk minder wild. 

Belangrijkste onderdelen van de DMA

De (in mijn ogen) belangrijkste onderdelen van de DMA:

• Beperkingen op het combineren van persoonlijke gegevens uit verschillende bronnen;
• De mogelijkheid voor consumenten om apps van derden te installeren;
• Platformen mogen eigen diensten niet (meer) voortrekken;
• Gebruikers mogen vooraf geïnstalleerde software verwijderen;
• App stores moeten worden opengesteld voor alternatieve betaalmogelijkheden;
• Interoperabiliteitsvereisten voor berichtendiensten, wat betekent dat bericht platformen als WhatsApp, Facebook Messenger of iMessage zich zullen moeten openstellen en samenwerken met kleinere berichtenplatforms. Voor groepschats wordt deze vereiste over een periode van vier jaar uitgerold.

Wat is er eigenlijk oneerlijk in de huidige situatie?

Dit gaat over poortwachters die hun positie misbruiken puur voor eigen gewin. Het bekendste voorbeeld gaat over de Apple App store als poortwachter voor een app én betaling op de iPhone. Maar ook minder zichtbare zaken als het achter de schermen en onderling delen, verkopen en combineren van data, het voortrekken van eigen diensten zonder dat deze persé beter zijn en meer. Dit geeft bedrijven die hier afhankelijk van zijn veel nadeel, beperkt innovatie en is uiteindelijk ook gewoon slecht voor de consument. In zowel aanbod, kwaliteit als prijs.

De impact van de DMA

Waar de grote techplatformen zich doorgaans weinig aantrokken van regelgeving en de miljoenenboetes als risico incalculeerden, heeft de DMA serieuze impact. Overtreden van de DMA kan leiden tot een boete van 10 tot uiteindelijk maximaal 20 procent van de jaaromzet. Dat is serieus geld. Het doel van de wetgeving is om het speelveld weer open te breken en de concurrentiemacht vanuit de huidige big tech-aanbieders te breken. Ik zie dat zeker gebeuren. Daarnaast zal het de grote techplatformen ook weer op scherp zetten: zij kunnen niet meer ‘lui’ opereren en cashen vanuit macht, maar moeten (weer) gaan opereren vanuit macht.

Overtreden van de DMA kan leiden tot een boete van 10 tot uiteindelijk maximaal 20 procent van de jaaromzet.

Wie gaan van de DMA profiteren? Eigenlijk alle partijen, commercieel en ideëel, die niet (of minder goed) konden groeien of een minder goede service konden aanbieden vanwege de belemmerende beperkingen van deze poortwachters. Ik denk dat op korte termijn vooral grote game-aanbieders goed zullen profiteren, maar ook bijvoorbeeld alternatieve messenger-aanbieders.

Gevolgen DMA voor consument

Voor de consument moet de DMA leiden tot betere dienstverlening, meer keuze, innovaties, betere bescherming van data en lagere prijzen. Bedrijven krijgen meer mogelijkheden om te innoveren en hebben straks geen (of in ieder geval minder) last van dominante poortwachters die eenzijdig de regels opleggen (die vaak vooral de aandeelhouder dienen). Wel de lusten en niet de lasten, zal ik maar zeggen. Want ik wil wel duidelijk zijn: de spelers waar het nu over gaat hebben ons veel gebracht, maar de voorwaarden zijn voor zowel bedrijven als consumenten veel te eenzijdig opgelegd en in veel gevallen niet dienend aan de klant, maar aan de aandeelhouder. 

Gevolgen DMA voor aandeelhouder

En die aandeelhouder, die zal de impact het meest voelen. De impact op de poortwachters is dat dit het einde is van een ontzettend lucratief verdien- en groeimodel. Een model dat zij jarenlang met succes hebben weten te verdedigen en waar het laatste woord nog niet over zal zijn gezegd. Maar ook een model dat nu echt wel op zijn eind is. Dat zal pijn doen. De omzet voor Apple uit de App Store was in 2020 zo’n 60 miljard euro. Deze omzet is overigens in tien jaar tijd met 3.500 procent gestegen. Ik vermoed de kosten niet 😉 

De reactie van Big Tech

De reactie vanuit de big tech-platformen is zoals te verwachten. Apple en Google waarschuwen dat de DMA innovatie zal tegenhouden en gevaren oplevert voor privacy en (cyber)veiligheid. Zij hebben iets te verdedigen en ik zal daar niet te veel van wakker liggen. Goed om te weten is dat de DMA niet uit de lucht komt vallen. Realiseer je dat de grote techplatformen veel te verliezen hebben en deze verandering maximaal zullen proberen te vertragen. Zoals ze al jaren doen. Geen medelijden mee hebben: zij zijn faciliterend en dienend aan de samenleving. Niet andersom. 

Het grotere plaatje

De DMA staat niet op zichzelf, maar is een van de wetten (let op: dit is nog een voorlopig akkoord) vanuit de EU die moeten leiden tot een meer gelijk en open internet. Dit begon (voor zover ik het kan zien) bij de AVG, waarbij bedrijven worden gedwongen bewust na te denken welke informatie op te vragen, op te slaan en te gebruiken. Daarnaast zijn er ook de nodige regelingen die moeten bijdragen aan transparantie in automatische besluitvormingsprocessen, menselijke contactmogelijkheden bij klachten, enzovoort. Het ziet ernaar uit dat de EU hier echt een compleet pakket heeft neergelegd.

De DMA is alleen van toepassing op Europa, maar ik vermoed dat het internationaal een nieuwe ondergrens gaat worden

De DMA is alleen van toepassing op Europa, maar ik vermoed dat het internationaal een nieuwe ondergrens gaat worden en een voorbeeld voor andere landen. Wat dat betreft is de impact mondiaal. Niet zo gek dat de platformlobby zijn best heeft gedaan. 

Mijn advies voor de big tech-platformen

Voor het BNR programma ‘zakendoen met’ werd ik afgelopen week gevraagd om de CEO van Apple een ongevraagd advies te geven. Dit was mijn antwoord: “Voor Tim en zijn collega’s valt dit niet uit de lucht: dit is de laatste fase in een strijd die al zeker tien jaar duurt. En hoewel Tim en zijn lobbyisten nog wel even zullen tegenstribbelen, weet hij echt wel dat het anders moet en kan. Mijn advies zou zijn om de knop om te zetten en weer vanuit kracht en toegevoegde waarde te denken in plaats van opereren en cashen vanuit een machtspositie. Dat zal misschien op de korte termijn veel minder lucratief zijn, maar ik daag hem uit om weer innovatief na te denken over hoe hij én veel aandeelhouderswaarde kan genereren én zich tegelijkertijd volledig kan richten op het toevoegen van waarde voor de klanten die hij bedient.”